Zonverbranding, hoe zit dat? Wij spraken met dermatoloog Elodie Mendels over wat het is en hoe je het voorkomt

Allereerst, wie is Elodie? Elodie Mendels is een bevlogen academisch kinderdermatoloog bij het Erasmus MC-Sophia Kinderziekenhuis. Dat betekent dat zij kinderen en hun ouders/verzorgers helpt met de behandeling en begeleiding van diverse huidaandoeningen. Naast haar werk in de praktijk vindt ze het ook leuk én belangrijk om mensen via andere kanalen te informeren met tips, tricks én oplossingen voor huidproblemen.

Elodie, wat gebeurt er eigenlijk precies met de huid als je verbrandt?

“Als je verbrandt, krijg je in korte tijd te veel uv-licht op de huid. Zo ontstaat er schade in je bovenste huidlaag. De huid wordt warm, rood en doet pijn. Soms ontstaan er zelfs blaren.”

“Hoe vaker je verbrandt en hoe meer je aan de zon blootgesteld bent in je leven, hoe groter de kans op huidkanker. Vroeger werd een bruine huid door de zon juist gezien als teken van gezondheid. Ondertussen weet bijna iedereen dat te veel zon ongezond is. De huid wordt bruin als een soort beschermingsreactie tegen beschadigingen van het erfelijk materiaal. Als de huid door de zon bruin is geworden, is er dus ook schade aan cellen of DNA. Een zongebruinde huid is dus eigenlijk een huid die door de zon beschadigd is. Een ‘gezond kleurtje’ is dus - in elk geval voor de huid zelf - niet altijd écht gezond. En daarnaast krijg je bij veel zonblootstelling ook eerder last van huidveroudering: rimpels, pigmentvlekken en zonschade plekken bijvoorbeeld.

Hoe komt het dat we verbranden?

“Zonverbranding komt vaak door piekblootstelling. We zijn gewend om de hele winter binnen te zitten, en zodra de zomer begint, willen we meteen de zon in. Veel mensen gaan dan naar een zonnig land. Je huid wordt dus ineens overbelast met zonnestralen, waardoor mensen eerder verbranden.”

“Hoe snel je verbrandt heeft te maken met meerdere factoren, zoals je huidtype. Mensen met een heel licht huidtype verbranden veel sneller dan mensen met een donkerder huidtype, omdat een donkere huid meer pigment heeft en dit pigment beschermt de huid tegen de zon. De kans op huidkanker is daardoor ook kleiner, maar ook met een donkerder huidtype kun je verbranden en huidkanker krijgen. Daarom geldt voor iedereen: goed insmeren, want de kans is misschien kleiner, maar hij is er wel! En voor lichte huidtypes geldt dus dat insmeren nóg belangrijker is, want helaas is er een huidkanker epidemie.”

Je noemt huidkanker een epidemie, hoezo?

“Huidkanker komt steeds vaker voor in Nederland (en de rest van de wereld), daarom wordt het een epidemie genoemd. Dit komt vooral door te veel blootstelling aan de zon zonder bescherming. Huidkanker is op dit moment de meest voorkomende kankersoort in Nederland, en het aantal mensen met huidkanker blijft groeien. Dit is een groot probleem. Gelukkig worden mensen zich wel steeds meer bewust van de schade die de zon kan aanrichten en hoe belangrijk het is om je goed te beschermen tegen de zon. Vroeger werd er nog vaak gedacht dat het goed was voor je huid om een keer flink te verbranden. Nu weten we beter, al verbrandt alsnog meer dan een kwart van de kinderen jaarlijks door de zon.”

“Sociale media helpen ook bij het creëren van meer bewustzijn rondom goede zonbescherming, maar er is helaas ook een tegengeluid van influencers die zeggen dat zonnebrandcrèmes juist kankerverwekkend zijn. Het komt erop neer dat onverantwoord omgaan met de zon, net zoals met roken en alcohol, bepaalde risico’s met zich meebrengt, waaronder dus huidkanker. Betekent dit dat iedereen die een keer verbrandt huidkanker krijgt? Natuurlijk niet, maar voorkomen is beter dan genezen.”

Wat moet je doen om te zorgen dat je niet verbrandt?

“Weren, kleren en smeren! Dat is de belangrijkste manier om verantwoord om te gaan met de zon. Je hoeft zeker geen kluizenaar te worden, maar bescherm jezelf en (en ook je kinderen!) goed, zeker met een licht huidtype.”

“Bescherm jezelf met kleding met lange mouwen, of zelfs UV-kleding. Let er ook op wát je aandoet; een los geweven wit T-shirt beschermt bijvoorbeeld minder goed dan een donkere dicht geweven stof. Je kunt makkelijk testen hoe goed jouw kleding beschermt. Houd het tegen de zon in en kijk hoeveel licht er doorheen komt. Hoe minder licht, hoe beter het beschermt! Draag je toch los geweven kleding, smeer je dan daaronder ook in met zonnebrandcrème. Gebruik daarnaast een zonnebril en pet of hoed met een nekflap. Probeer de zon zo veel mogelijk te vermijden als deze het hoogst aan de hemel staat. In Nederland is dat tussen 11 uur en 15 uur. Zoek ook zo veel mogelijk de schaduw op. Let wel op, want ook in de schaduw zijn er UV-stralen, maar wel minder.”

En hoe zit het met verbranding tijdens de zwangerschap?

“Tijdens de zwangerschap verbrand je niet per se sneller, maar kun je wel sneller pigmentverschuivingen krijgen: het zwangerschapsmasker. We noemen dit melasma. Hoe dit komt? Door de hormonen tijdens de zwangerschap maak je meer pigment aan. Je kunt een zwangerschapsmasker voorkomen door goede zonbescherming: zet een hoed op, ga in de schaduw zitten (niet bakken!) en smeer jezelf om de twee uur in met een zonnebrandcrème. Je hoeft je geen zorgen te maken over je baby, de zon kan jouw baby niet bereiken tijdens de zwangerschap. Als jij je ontspannen voelt, dan voelt je baby zich ook ontspannen, dus ga lekker in de schaduw zitten met een boek!”

“En vergeet ook niet: de zon heeft ook goede en belangrijke functies. Van zonlicht krijgen de meeste mensen een blij gevoel. Niet alleen van het licht, maar ook de warmte. Zonlicht is ook nodig om het lichaam goed te laten werken. Het bekendste voorbeeld hiervan is vitamine D. Vitamine D is nodig voor sterke botten en voor een sterk immuunsysteem. Mensen met lichte huidtypes hebben maar 15 minuten zonlicht per dag nodig op het gezicht, de ogen en de handen om genoeg vitamine D aan te maken. Ook als je zonnebrand op hebt!”